İSİMLERİ ÇOĞUL HALE ÇEVİRME

Türkçe’de isimleri çoğul yapmak için sonlarına “-ler, -lar” eklenir.

masa                                  masalar

ev                                       evler

Yunancada da isimleri çoğul yapmak için buna benzer bir yol izlenir. Ancak dilde yer alan tüm isimler, erkek, dişi ve tarafsız / nötr diye üç kısımda incelendiği için biz bu dersimizde ilk önce tarafsız isimleri inceleyeceğiz.

- TARAFSIZ İSİMLERDE ÇOĞUL YAPMA -

1) Önce -ο bitimli bir tarafsız (nötr) ismi incelemekle başlayalım. Örneğin το βιβλίο - kitap sözcüğü ile. “Kitap” sözcüğünün önünde bulunan tanıtma sözcüğü, o ismin, tarafsız, tekil ve yalın halde olduğunu göstermektedir. βιβλίο sözcüğü de diğer isimler gibi iki kısımdan oluşmaktadır. Sözcüğün kök kısmı βιβλί- hiç değişmezken, çekim eki dediğimiz -ο kısmı çoğul yapılırken veya çekime girdiği zaman değişir. Şimdi το βιβλίο sözcüğünün çoğulunun nasıl yapıldığını görelim; Öncelikle bütün tarafsız isimlerin tekil yalın hal tanıtma sözcüğü το, çoğul yapılırken τα şekline dönüşür, ismin kök kısmı βιβλί- sabit kalır, -ο bitimi -α şekline dönüşür. το βιβλίο - kitap /  τα βιβλία - kitaplar.

            το               - artikel dönüşüyor ve           τα            oluyor

            βιβλί-         - kök sabit kalıyor                βιβλί-

            -ο               - çekim eki dönüşüyor ve      -α            oluyor

                        το βιβλίο - kitap →  τα βιβλία - kitaplar

ένα βιβλίο [ena vivlio]                                            βιβλία [vivlia]

bir kitap                                                                kitaplar

το βιβλίο [to vivlio]                το → τα / -ο → -α        τα βιβλία [ta vivlia]

kitap                                                                    kitaplar

ένα αυτοκίνητο [ena aftokinito]                               αυτοκίνητα [aftokinita]

bir otomobil                                                          otomobiller

το αυτοκίνητο [to aftokinito]   το → τα / -ο → -α        τα αυτοκίνητα [ta aftokinita]

otomobil                                                               otomobiller

Αυτό είναι ένα βιβλίο                                          Αυτά είναι βιβλία

[afto ine ena vivlio]                                                 [afta ine vivlia]

Bu bir kitaptır.                                                       Bunlar kitaptır(lar)

Εκείνο είναι ένα αυτοκίνητο                                Εκείνα είναι αυτοκίνητα

[ekino ine ena aftokinito]                                        [ekina ine aftokinita]

Şu bir otomobildir.                                                 Şunlar / onlar otomobildir(ler)

2) İkinci olarak -ι bitimli bir tarafsız (nötr) ismi inceleyelim. Örneğin “το μολύβι - kalem” sözcüğü ile. “Kalem” sözcüğünün önünde bulunan tanıtma sözcüğü, o ismin, tarafsız, tekil ve yalın halde olduğunu göstermektedir. μολύβι sözcüğü de diğer isimler gibi iki kısımdan oluşmaktadır. Sözcüğün kök kısmı μολύβ- hiç değişmezken, çekim eki dediğimiz -ι kısmı çoğul yapılırken veya çekime girdiği zaman değişir. Şimdi το μολύβι sözcüğünün çoğulunun nasıl yapıldığını görelim; Öncelikle bütün tarafsız isimlerin tekil yalın hal tanıtma sözcüğü το, çoğul yapılırken τα şekline dönüşür, ismin kök kısmı μολύβ- sabit kalır, -ι bitimi -ια şekline dönüşür. το μολύβι - kalem /  τα μολύβια - kalemler.

            το               - artikel dönüşüyor ve           τα            oluyor

            μολύβ-       - kök sabit kalıyor                μολύβ-

            -ι                - çekim eki dönüşüyor ve      -ια           oluyor

                        το μολύβι - kalem →  τα μολύβια - kalemler

ένα μολύβι [ena molivi]                                          μολύβια [molivya]

bir kalem                                                              kalemler

το μολύβι [to molivi]              το → τα / -ι → -ια        τα μολύβια [ta molivya]

kalem                                                                  kalemler

ένα τραπέζι [ena trapezi]                                       τραπέζια [trapezya]

bir masa                                                               masalar

το τραπέζι [to trapezi]          το → τα / -ι → -ια        τα τραπέζια [ta trapezya]

masa                                                                   masalar

3) Son olarak ta -μα bitimli bir tarafsız (nötr) ismi inceleyelim. Örneğin “το μάθημα - ders” sözcüğü ile. “μάθημα” sözcüğünün sonundaki “a” sesi, onu dişi isimlerle karıştırmaya neden olabilir. Bunun için sözcüğün “-α” mı yoksa “-μα” ile mi bittiğine dikkat ediniz. μάθημα sözcüğü de diğer isimler gibi iki kısımdan oluşmaktadır. Sözcüğün kök kısmı μάθη- hiç değişmezken, çekim eki dediğimiz -μα kısmı çoğul yapılırken veya çekime girdiği zaman değişir. Şimdi το μάθημα sözcüğünün çoğulunun nasıl yapıldığını görelim; Öncelikle bütün tarafsız isimlerin tekil yalın hal tanıtma sözcüğü το, çoğul yapılırken τα şekline dönüşür, ismin kök kısmı μάθη- sabit kalır, -μα bitimi -ματα şekline dönüşür. το μάθημα - ders /  τα μαθήματα - dersler.

Açıklama: μάθημα sözcüğü tekil iken 3 heceli idi (μά-θη-μα). Sözcük çoğul yapıldığı zaman 4 heceli oldu (μα-θή-μα-τα). Bu hece artışından dolayı daha önce μά- hecesinde bulunan vurgu, hece artması ile birlikte kural gereği  -θή hecesine geçer. Yani, vurgu bir hece sağa kayarak 3. heceye geçer. (Kural: Yunanca sözcüklerde 4. ve daha yukarı hecelerde vurgu bulunmaz)

            το               - artikel dönüşüyor ve           τα            oluyor

            μάθη-         - kök sabit kalıyor                μάθη-

            -μα             - çekim eki dönüşüyor ve      -ματα       oluyor

                        το μάθημα - ders →  τα μαθήματα - dersler

ένα μάθημα [ena mathima]                                    μαθήματα [mathimata]

bir ders                                                                dersler

το μάθημα [to mathima]     το → τα / -μα → -ματα    τα μαθήματα [ta mathimata]

ders                                    dersler

ένα γράμμα [ena grama]                                       γράμματα [gramata]

bir mektup                                                            mektuplar

το γράμμα [to grama]        το → τα / -μα → -ματα    τα γράμματα [ta gramata]

mektup                            mektuplar